Endometrium; rahimin içerisini döşeyen tabakaya ve bu tabakayı oluşturan hücrelere verilen isimdir. Bu hücrelerin kontrolsüz olarak genellikle yuvarlak şekilli olarak büyümeleri ile ortaya çıkan kitlelere endometrial polip adı verilir. Dolayısıyla endometrial poliplerin mikroskop ile incelemelerinde, rahimin içini döşeyen endometrium tabakasına ait hücreler görülür. Bu endometrial polipler birkaç milimetre büyüklükten santimetrelerce büyüklüklere kadar ulaşabilirler.
Endometrial poliplerin neden oluştuğu tam olarak bilinmemektedir. Ancak poliplerin içerisinde tespit edilen bazı submikroskobik incelemeler, polip gelişiminde hem östrojen hormonunun hem de polip bölgesinde bazı aktivitelerin değişiklik gösterdiğini ortaya koymuştur.
Endometrial polipler yukarıda da anlatıldığı gibi rahimin içerisini döşeyen endometrial dokunun aşırı büyümesinden kaynaklanır. Kendi oluşumları kanser oluşumu şeklinde değildir. Ancak poliplerin patolojik incelemesinde %0 ile %13'e varan sıklıkla kanser ya da kanser öncüsü lezyon tespit edilmiştir. Özellikle düzensiz kanamalara neden olan, polikistik over sendromlu hastalarda tespit edilen, menopoz ya da 60 yaş üzerinde kanamalara neden olan endometrial poliplerin kanser olma ihtimalinin tesadüfen saptanan ve anormal kanama yapmayan poliplere göre daha fazla kanser riski taşıdığı da rapor edilmiştir. Bu nedenle endometrial polipler bu riskler de göz önüne alınarak tedavi edilmelidir.
Endometrial polipler genellikle doğurganlık çağı sorunlarıdır. Hastaların bir kısmı hiçbir semptom göstermeyebilir. Diğer hastalarda ise anormal kanamalara neden olurlar. Anormal kanamalar; önceleri düzenli adet gören kadınlarda adet kanamalarının miktarının artması, ara kanamaları olması, bazı durumlarda sürekli adet kanamaları şeklinde kanamalar, gebe kalamama (kısırlık) ya da menopoza girmiş bir kadında, menopoz sonrası anormal kanamalar şeklinde sorunlara neden olabilirler. Bazen de endometrial polipler aşırı büyüyerek ve uzayarak rahimden aşağıya rahim ağzına kadar uzanıp orada kitle şeklinde muayene sırasında görülebilir hale gelirler.
Endometrial polip olan kadınlar genellikle anormal kanama, menopoz sonrası kanama ya da gebe kalamama şikayetleri ile kadın hastalıkları ve doğum doktoruna başvururlar. Jinekolojik muayenede rahim ağzından dışarıya çıkan endometrial polip var ise muayene sırasında tespit edilebilir. Jinekolojik muayene sırasında bakılan transvaginal ya da transabdominal ultrasonografide, endometrial kavite içerisinde sınırları normal endometrial dokudan ayırt edilebilen parlak (hiperekojen) görünümde polip ya da polipler tespit edilebilir. Yine de endometrial poliplerin ultrasonografi ile tanıları yüzde yüz değildir ve ultrasonografide önemli bir oranda polip tanınamayabilir.
Endometrial kaviteye rahim ağzından serum verilerek salin infüzyon sonografi (SIS) ile endometrial poliplerin ultrasonografik tanısı iyileştirilebilir. Ancak bu işlem sırasında rahim ağzından rahimin içine verilen sıvı, tüpler aracılığı ile karın boşluğuna dökülecektir. Eğer endometrium içerisinde ya da polip üzerinde kanser hücreleri var ise bu hücrelerin karın boşluğuna, bizim yaptığımız işlem nedeniyle yayılma ihtimali ortaya çıkacaktır. Ayrıca bu işlem sırasında polip üzerinde ya da rahim içerisinde kanser hücresi ya da kötü hücrelerin olup olmadığı anlaşılamayacağından bu işlem rutin pratikte çok kullanılmamaktadır.
Endometrial polip tanısında rahim içerisine küretaj kanülleri ile girilerek biyopsi örnekleri alınması ve bu örneklerin patolojik incelenmesi ile polip tanısı konulabilir. İlave olarak rahim içerisinde ve polip üzerinde kötü hücre olup olmadığı da bu inceleme ile anlaşılabilir. Bu küretaj şeklindeki biyopsi işlemleri, ameliyathane gerek duymadan ayakta lokal anestezi ya da sedasyon altında gerçekleştirilebilir.
Endometrial polip tanısında altın standart, histeroskopi adı verilen işlemdir. Histeroskopi ofis koşullarında yapılabilse de (ofis histeroskopi), polip var ise çıkartılması sağlanacak ise operatif histeroskopi yani ameliyathane koşullarında anestezi altında histeroskopi daha uygun olacaktır. Histeroskopi ameliyatında vajenden rahim ağzı genişletilerek kamera ile rahim içerisine yani endometrial kaviteye girilir. Rahim içi, kamera görüntüsü elde edebilmek için çeşitli serumlar ile şişirilir. Endometrial kavite içerisinde polip ya da polipler var ise bu işlem sırasında görülür. Histeroskopi bu poliplerin çıkartılmasına imkan sağlar ve varsa polipler çıkartılabilir. Hastaların düzensiz adet kanaması yakınmaları varsa polip olsun ya da olmasın endometrial dokulardan da küretaj şeklinde örnekler alınması ve patolojik incelemeye gönderilmesi ilave sorunlar (endometrial hiperplazi ya da kanser vb) varsa onların da tanısını sağlayacaktır. Dolayısıyla endometrial poliplerin hem tanısında hem de tedavisinde histeroskopi altın standarttır. Bizler de kendi pratiğimizde düzensiz adet kanamaları olan hastalarda hem tanı hem de tedavi açısından üstünlükleri nedeniyle histeroskopiyi ön planda tutmaktayız.
Endometrial poliplerin en iyi ve kesin tedavi yöntemi histeroskopi ile polip çıkarılması ameliyatıdır. Bu işlem ameliyathane koşullarında ve hasta anestezi altında iken gerçekleştirilir. İşlem öncesinde kamera girişini mümkün kılmak için rahim ağzı özel dilalatörler ile kameranın gireceği kadar genişletilir. Daha sonra vajenden ve rahim ağzından geçilerek rahim içerisine (endometrial boşluk) girilir. Kameranın çalışabilmesi için rahim içinin sıvı ile doldurulması gerekecektir. Önceleri monopolar enerji modaliteleri kullanılmakta ve rahim içi de yüksek osmolar sıvılar ile şişirilmekte idi. Bu işlem ameliyatta kısıtlamalara neden olmakta idi. Ancak günümüzde bipolar enerji modalitelerinin kullanılması vücut sıvılarına benzer sıvıların kullanılmasına imkan sağlamıştır ve ameliyatlar daha rahat yapılabilmektedir.
Histeroskopi ameliyatından sonra hastalar genellikle kendilerine geldikten birkaç saat sonra taburcu olmak için uygun hale gelmektedirler ve taburcu edilmektedirler. Ancak işlemlerin uzun sürdüğü, diyabet, hipertansiyon, obezite, yaşlılık vb gibi ilave sorunları olan hastalar ile uzaktan, hastane olmayan bölgelerden gelen hastalar genellikle bir gece hastanede misafir edilmektedir.
Histeroskopi ameliyatının riskleri göreceli olarak azdır. Anesteziye bağlı komplikasyonlar, kanama, enfeksiyon, rahim içerisinde yapışıklıklar, rahim duvarının delinmesi ve aşırı sıvı emilimi oldu ise buna bağlı akciğer ödemi ve bağlı sorunlar histeroskopi ameliyatlarından sonra nadir de olsa karşılaşılabilecek sorunlardır. Bu durumlar ile de hastalara işlem öncesinde bilgi verilmesi yerinde olacaktır.
Endometrial polipler histeroskopi ile ve tam olarak yani polip tabanı ile birlikte çıkartılır ise tekrar etme riskler çok azdır. Literatürde endometrial polipler için tekrar etme riski %2 ile %4 arasında bildirilmiştir.
